Na początku 2023 roku do rąk czytelników trafiła dwujęzyczna publikacja pt. „Łotwa i Polska na przestrzeni WIĘCEJ niż 100 lat”. Jest ona pokłosiem organizowanej w 2019 roku przez Centrum Bohemistyki i Polonistyki, wydział Humanistyczny Uniwersytetu Łotewskiego oraz Stowarzyszenie „Rubon” z okazji 100-lecia założenia Uniwersytetu Łotewskiego konferencji naukowej. Konferencja była ważnym wydarzeniem, ponieważ uczestnicy mogli spojrzeć wstecz i podyskutować o wspólnych wątkach. W ostatnich latach było bardzo dużo okrągłych rocznic i powodów do świętowania – stulecie odzyskania przez Polskę niepodległości, stulecie uzyskania przez Łotwę niepodległości, stulecie Kampanii Łatgalskiej, stulecie założenia pierwszej łotewskiej uczelni wyższej, stulecie nawiązania oficjalnych stosunków dyplomatycznych między Polską i Łotwą, stulecie założenia Związku Polaków na Łotwie. Wszystkie te inicjatywy pozwoliły wytworzyć dobry klimat do rozmowy o naszym wspólnym dziedzictwie, wspólnej historii.
Początki historii stosunków łotewsko-polskich sięgają jednak o wiele dalej. W roku 1562 Gottard Kettler złożył na zamku ryskim wszystkie znaki godności mistrza zakonnego, a stany inflanckie w obliczu zagrożenia ze strony cara moskiewskiego zwrócili się o ochronę do polskiego króla Zygmunta Augusta. Owe wydarzenie historycy właśnie wiążą z początkiem czasów polskich na ziemiach łotewskich.
Losy mieszkańców Łotwy i Polski od stuleci krzyżowały się, dając nowe bodźce pobudzające wyobraźnię i stymulujące do inwencji twórczej. Wielu wybitnych polskich działaczy narodowych, pisarzy, twórców urodziło się na ziemiach obecnej Łotwy. Oba kraje łączyły, i nadal łączą, dobre kontakty polityczne, gospodarcze i kulturowe. Sąsiedztwo języków i kultur prowadziło do swoistego dialogu, przenikania się, integracji i w rezultacie powstawania nowych, odmiennych wartości.
W 1918 roku Rzeczpospolita Polska po latach rozbiorów odzyskała niepodległość, natomiast Republika Łotewska uzyskała upragnioną niezależność. Oba państwa odbudowywały się nie tylko wewnętrznie, ale także na arenie międzynarodowej, a Rządy państw nawiązywały stosunki dyplomatyczne z najważniejszymi partnerami. Już od momentu założenia pierwszej łotewskiej uczelni w 1919 roku zostały nawiązane pierwsze kontakty z polskimi ośrodkami naukowymi, współpraca łączyła łotewskich i polskich uczonych. Jednak badania wzajemnych relacji między dwoma narodami i krajami nadal wyglądają raczej skromnie.
W tomie „Łotwa i Polska na przestrzeni WIĘCEJ niż 100 lat” znalazły się prace ukazujące wiele nowych wątków, dotychczas mało znanych lub zupełnie nieporuszonych, a rzucających szersze, często nowe światło na relacje polsko-łotewskie.
